Rozkład brunatny drewna

Grzyb produkuje enzym, który pozwala na rozłożenie celulozy na monocukry. W ten sposób drewno traci swój naturalny szkielet a intruz otrzymuje substancje odżywcze. Brązowe zabarwienie drewna uzyskuje w wyniku zwiększenia procentowego udziału ligniny (brązowe lepiszcze wiążące ze sobą komórki drewna). Oprócz charakterystycznego zabarwienia drewno także pęka na pryzmatyczne kostki a w ostateczności rozsypuje się w proszek (proces ten potocznie nazywa się zgnilizną drewna). Przy niedostatecznej impregnacji drewna, tego rodzaju rozkład niesie za sobą bardzo poważne konsekwencje. W wielu przypadkach potrafi doprowadzić do całkowitej degradacji drewna. Rozkład może być zadziwiająco szybki. Znane są przypadki rozkładu brunatnego, który już po dwóch latach od infekcji spowodował katastrofę budowlaną. Podstawowym parametrem określającym stopień degradacji drewna jest procentowy ubytek masy. W przypadku zgnilizny może on dochodzić nawet do 70% przy spadku wytrzymałości mechanicznej praktycznie do zera. Wpływ grzyba na drewno uzależniony jest od rodzaju samego intruza jak i także od drewna (gatunku, wilgotności, rodzaju drewna itd.). Podczas badań Findleyema poddano próbie drewno sosny. Zadziałano na próbki dwoma rodzajami grzybów (Serpula i Coniophora). W pierwszym przypadku 12 tygodniowe działanie grzyba dało 10% ubytek masy i 50% spadek wytrzymałości mechanicznej. Próbki porażone drugim grzybem po tym samym czasie wykazały 20% ubytek masy przy 60% spadku wytrzymałości. Podczas badań stwierdzono że spadek wytrzymałości najszybciej zachodzi w początkowych etapach degradacji. Tłumaczy się to rozkładem hemiceluloz (jest to substancja otulająca włókna celulozy).

Właściwości mechaniczne drewna porażonego rozkładem nie są równowartościowe właściwościom mechanicznym drewna zdrowego nawet wówczas gdy drewno jest twarde i moce. Podczas prób na drewnie buku ubytek masy 10% dał spadek wytrzymałości mechanicznej o 40%. Podczas niektórych badań stwierdzono zmniejszenie wytrzymałości mechanicznej przy niezauważalnym ubytku masy. W przypadku rozkładu brunatnego można zaobserwować charakterystyczny wygląd komórek. Jak wiadomo z poprzednich artykułów rozkład biały atakuje komórki tworząc w ich ścianach wżery i kanały. Rozkład szary powoduje ubytki w blaszce środkowej. Typowym widokiem dla rozkładu brunatnego jest rozkład ściany od strony S3 w kierunku blaszki środkowej. Przy problemie wynikającym z określenia rodzaju rozkładu spojrzenie na zainfekowane drewno pod mikroskopem daje pewne określenie zagrożenia. Zgnilizna drewna przez długi czas pozostawia warstwę środkową nieuszkodzoną. Na przekroju poprzecznym drewna ukazuje się to charakterystycznymi nienaturalnie cienkościennymi komórkami. Dla tego rodzaju degradacji jak i dla innych rozkładów występują charakterystyczne grzyby. Występują dwa rodzaje grzybów: rozkładające drewno iglaste i liściaste. Do najważniejszych przedstawicieli tych dwóch grup należą:

• siatkowiec (płotowy, jodłowy) - Gloeophyllum (seapiarium, abietinum),
• grzyb kopalny - Paxillus panuoides,
• grzyb domowy (właściwy, biały, piwniczny) - Serpula lacrymans, Poria placenta, Coniophora puteana,
• olszówka pospolita - Schizophyllum commune,
• gmatwak dębowy - Daedalea quercina,
• huba różnobarwna - Coriolus versicolor,
• siatkowiec jodłowy - Lenzites abietina,
• twardziak łuskowaty - Lentinus lepideus,
• skórnik szorstki - Stereum hirsutum.

Powyżsi przedstawiciele obu grup zostaną opisani w innym artykule. Przedstawione zostaną ich charakterystyczne siedliska i cechy wyglądu. Najlepszym sposobem walki z grzybem jest profilaktyka. Ważne jest aby przed zakupem sprawdzić czy drewno nie jest zainfekowane. Kolejnym krokiem jest odpowiednie zaprojektowanie produktu. Na powierzchni wyrobu nie mogą występować zastoje wody. Podczas budowy wyrobu bardzo ważnym aspektem pozostaje dobranie odpowiedniego impregnatu do warunków użytkowania (oprócz dobrania odpowiedniego impregnatu ważne także pozostaje dobranie odpowiedniej metody impregnacji). Pomimo należytego zaprojektowania jak i zabezpieczenia wyrobu, musimy także pamiętać o tym, że zawsze trzeba kontrolować produkt podczas użytkowania.

Autor: Jarosław Gerszyński

O autorze: Jarosław Gerszyński studiował kierunek Technologia Drewna na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu.

Dołącz do Jarosława Gerszyńskiego na Google+

Strona: www.zrobionezdrewna.pl